360 درجه

360 درجه

روزمره -ادبیات داستانی و غیره
360 درجه

360 درجه

روزمره -ادبیات داستانی و غیره

عمو پورنگ - نظام آموزشی- مدیریت تغییرات - ادبیات تخلیه

عمو پورنگ در صدای و سیمای به درستی سمبل دور همی و ابتذال و بد آموزی است. اینکه شخصی با همان مهارتهای خاله و دایی شیرین کن بتواند ذهن این همه بچه ها دست بگیرد یک شوخی بزرگ با مساله ی نظام آموزشی کودکان است. 
در ادبیات تغییر- حداقل در فضای مدیریت تغییرات - یک حرف معروف هست. 
 بزرگترین دشمن تغییرات، تغییرات صوری است.
 این همان بزرگترین مقاومت نسل آینده برای راه درست زندگی است. نمی گویم تربیت. ولی از تمام آموزه های تلویزیونی و به طبع عامیانه یک چیز در می آید: تخلیه . که این یک روش جبری- رسانه ای برای تخلیه ی صرف است و بس.
 

نگاه کنید به خیل تولیدات روزمره  ما در رسانه ای مثل فیس بوک یا تلویزیون. به طور موضعی این روش می تواند به کار رود تا نسل آینده بتواند شفاف و به نظر آزاد اندیشانه، ببیند و انتخاب کند. اما وقتی خودش با صورت مساله ی جهان مدرن مواجه می شود، آیا می توان به همین ها تکیه کرد؟ برای دیدن نتیجه های آنی این حرف کافی است به خیل ایرانیهای مهاجر نگاه کنیم. قسمت زیادی از ایشان بعد از مدتی کوتاه تمام ادبیات تخلیه را فراموش می کنند و تازه طعم تلخ و تهی - نداشتن اصالت فرهنگی- خودش را نشان می دهد. بنده به تجربه ی شخصی ام از مورد کاویهای زندگی خیلی از مهندسان مهاجر، دریافتهایی داشته ام. شاید سخت ترین قسمت ماجرا جایی باشد حول و حوش اینکه دیدگاه زیبایی شناختی خیلی از ما مهندسها به سختی بالغ خواهد شد و یا اصلا این اتفاق رخ نخواهد داد. اما مساله ی مهم نهادهای اجتماعی نداشته مان است که قرار است بالاخره به دست همین درس خوانده های وطنی اتفاق بیفتد. 
برنامه های تلویزیونی را مرور کنیم. واقعا مدت درازی است که وضع به همین صورت است. این نشان می دهد که  نخبه های ما در خواب زمستانی کاملی به سر می برند و فعلا در حال افزایش کمیت هستند. خیلی امیدوارم این قطره های طلایی آفتاب، روزی سرزمینمان را روشن کنند. 

پ.ن: 
1- برنامه عمو پورنگ- واقعا این عمو پورنگ دارد بچه ها را با مسخره بازی و حرفهای دروغکی زدن و باور نداشتن تربیت می کند.
بعد در هر ترجیع بندش برای اینکه صدای بزرگترها در نیاید به سادگی تکرار می شود: با کتاب خو بگیر یاری از او بگیر...
همینطوری است اکثریت غریب به اتفاجق برنامه ها و آموزه های تلویزیونی... جاهایی که بزرگترها سرکوب و خاموش شده اند و به طور مخربی در فضای بچه ها و از زبان آنها حرف می زنند بلکه موفق بشوند. 
نگویید فلانی خیلی خارجی است. کمی موافقید که این آموزشها بر خلاف همه ی شئونات واقعی تربیتی، بچه های نسل بعدی را نا امن و اطمینان پرورش می دهد؟
2- برنامه کلاه قرمزی و پسر خاله - این یکی کمی بهتر و مودبانه تر دارد از زبان بچه ها، انتقاد می کند. لابد زورش به برنامه های بزرگسالان نرسیده و نخواهد رسید. ولی به نظر گفتگوی هوشمندانه با بچه ها همیشه بهترین روش است. مثل چیزی که در آموزش و پرورش آمریکایی وجود دارد. منتهی درجه ی آزادی در زندگی آموزشی آنها وجود دارد. ولی بهتر است دقیق تر دید.  در کشوری مثل ما  ضعیف ترین آدمها جذب سیستم تعلیم و تربیت می شوند. بعدها هم درگیریهای معیشتی وحشتناک این صنف دندانهای تیزی برای نخبه کشی واقعی دارد. نمونه بارز آن هم با اولین مراجعه به وزارت آموزش و پرورش قابل دریافت است. باز هم حرفهایم مطلق نیست و همیشه یک معلم خوب و از جان گذشته و با استعداد می تواند چند شاگردی تربیت کند که به هیچ روی تاثیری بر اقیانوس تلخ و سیاه  نظام آموزشی ما نخواهد داشت. می شود همان جریان المپیادی سازی که قطعا با معایب و مردم فریبی هایش آشنا هستید. 

دهه ی 60 - شصت : نوستالژی های آب خورده

برترین سبک زندگی همان است که دهه 60 داشتیم. این را خیلی ها می گویند. می گویم اگر این نوستالژیهای دهه ی 60 ای در زمینه ی فرهنگ که مثلا تیراژ کتاب چقدر بیشتر بود و مردم اهل فرهنگ بودند و آقای حکایتی و شاخه ی طوبی قرار بود حکایتهای کاربردی و کالنقش فی الحجر بگذارد توی سر آدمها که بعدش ما ایرانیها سوار همان تلقی ها بتوانیم درست و حسابی زندگی کنیم، به نظر این ها تا امروز می ماند. 

یعنی به هر صورت لمحاتی از آن تیراژ و اتفاقهای به نظر عقلایی می ماند. 


ولی به وضوح باید حدسهای دیگری بزنیم. مثلا: 


1- شاید دیگر عرصه های فکری به شکل ایده آلیستی آن در دنیای ما که در معرض نور جهان مدرن و پست مدرن قرار گرفته هنوز نشئه گی رسانه ای خودش را پشت سر می گذارد و هنوز اصلا این پدیده ها برای روشن تر ها و بزرگ قوم ها درک نشده و بدون چهارچوب تر از این حرفهاست که بشود به سمت و سویی برایش رفت. 


2- شاید به جای آموزشهای کاغذی اتفاقهای دیگری دارد توی دنیا می افتد که هنوز نمی شود گفت کتاب کاغذی لزوما دلخواه مردم نیست و شاید چنین صنعتی مثل آنجای دیگر دنیا که در یک برخورد مسلحانه با مدرسه به سرعت قوانین اصلاح می شوند-یا حداقل بحثش مطرح می شود - در اینجا دچار کندیهای غیر قابل هضم خودش است. 


3- شاید خیلی از روشنفکر های عزیز ما   همیشه دوست داشته باشند نگاه روزنامه ای سطح پایین از پدیده های اجتماعی را با نگاه استانداردتری در این زمینه اشتباه بگیرند و یک چند سالی برای هضم یک پدیده ی اجتماعی و تولید اثر درباره آن داشته باشند. به نظر ما در خیلی از موارد هنوز در حال اختراع چرخ هستیم. چرخی که خود اولین گروتسک در فضای فکری جامعه است ولی به نظر صاحب نظران کهنگی شراب گونه ای را به خواسته های سانتی مانتال ما تحمیل می کند. 


4- شاید برای رسانه بایستی بیشتر حرمت و احترام قایل شویم و قبل از منتشر کردن و تعریف کردن یادداشت و گزارش، زمان بیشتری را صرف طراحی و تجزیه و تحلیل فلسفه ها نماییم و همیشه به طور دربست و Black box مثلا تفکر چپ را درست فرض نکنیم و به همین مناسبت مصداقهای لازم را جمع آوری نکنیم. قرض و مرض هیچ وقت برای هیج انسانی هویت سریع و سهل الوصول نمی سازد. هضم پدیده ها چه اجتماعی و چه در سطح ادبیات - که علاقه ی بنده است - نیاز به روش شناسی دارد که متاسفانه نمی توان با روشهای گاها پا منقلی بهش دست یافت. 

پسرم پایه‌ام باش!

باید کسی گفته باشد پاهای انسان خیلی خاصیت دارند و الا آدم مثل حشرات شش پا آفریده می‌شد و اصلا دست به هیچ کاری نمی‌زد. 


روی پاهای خودت بایست. میان پاهایت را هر جایی نگذار. پاهایت را در زمستان با جوراب کلفت و نشاط انگیز بپوشان. اگر پاهایت زیادی بلند است بدان که داری به زرافه‌ای مهربان تبدیل می‌شوی اشکال ندارد ولی مواظب باش برای دیگران برگ تازه نچینی. پاهایت را به اندازه شلوارت نگاه دار. مواظب باش وقتی فقط به پاهای آدمها نگاه می‌کنی، میلیتاری و ملیت گرایی با هم قاطی هستند. پاهای اسبها خیلی قشنگ است

 ولی حیف که فقط به درد فیلمها می‌خورد. اینجا باید دلیل واضحی بگویم. پای اسب نجیب حتی، در حالت عادی زیرش شلوغ است. مردن همیشه از پاها شروع می‌شود. پس همیشه مراقب باش این پاها آب گز نشوند یا همینطوری از نشستن زیاد به خواب نروند. پاهای غمگین فقط برای غذا بار گذاشتن توی محرم و عزا به درد می‌خورند. اگر تحملش را داری زیرت آتش حسابی روشن کنند اصلا مشکلی نیست. همه‌ی آتشها از سر نمی‌سوزانند. بعضیهاشان لازم است آدم را چیز کباب نگاه دارند. برای دفاع از خودت فقط یکی از پاها برای تخم دشمنت کافیست. قدر همین پا زدن روی دوچرخه و پیاده را بدان. اگر پا نداشته باشی مثل موشهای کم پایه و دون پایه باید همیشه را توی فاضلابها بگردی. هیچ وقت عکس پامنار را از روی طاقچه مادر جان برندار. پامنار برای تصفیه هوا، همان جا خوب است. راستی می‌دانستی پاهای عشایر این روزها کم جنبش‌تر از پاهای شهریهاست. به نظر این شهریها بیماری بی قراری پا دارند. هیچ وقت درب یخچال را مخصوصا خالی، با پا نبند. تا آنجایی که راحتی پا توی هر کفشی کردی بعدش، جوش شیرین را بزن. جوش شیرین بو زدای خوبی‌است پس بین حرفهایت حسابی بگو: جوش شیرین تا از پا به درخت آویزان نشوی. اشکالی ندارد آدم پای خودش را بمالد ولی برای مالیدن پای هیچ متفکری پانویسی نکن. خودشان بلدند پاپی‌ات بشوند. به هر صورت اینها مهندس ذهن هستند و اصلا خبر از آن پایین ندارند. هیچ گاه در حیرت کسی بهش نگو: عجب جونوریه! چون اصلا او آن پاها را که گفتم ندارد. راستی به نظر نباید راجع به شنا کردن در زندگی فکر کرد. پاها فقط به درد قدم زدن  و هضم کردن می‌خورند. یعنی پاها دست به دست شکم می‌دهند تا هر چیزی را هضم کنند. هیچگاه فکر نکن که فرهاد کوه کن نام کسی را می‌کند. او به محدودیت پاها پی برده بود برای همین داشت تونلی برای سینه خیز رفتن از اینجا حفر می‌کرد. حتی همین دانشجوهای پر کابرد هم این موضوع را می‌دانند. هروقت خواستی عمیق شوی با سر به جایی نرو. پاها این خاصیت را دارند که به هرعمقی بروی.اما تقدیر ما این بود که آبادان و حومه را با این پاها برویم و زندگی کنیم که کردیم. پسرم داستان پاها را گفتم شلوارت را خودت انتخاب کن. 


قربون

قربون در تمام طول سال خسته از کارهای سخت روزانه است. هی می رود طول صف طولانی بانک تا شهریه ی آقازاده جناب سرهنگ را واریز کند یا باید خرده خریدهای خانم را تند و تند سر و سامان بدهد با این ترافیک بعدش فقط یک روز برایش جشن می گیرند که اصلا نه روز تولد است نه روز عقد و ازدواج اصلا برایش سوال است با کشتن و ریختن خون زبان بسته اینقدر خوش خوشانشان می شود که آن هم بهش مربوط نیست. فقط از این ماجرا همان که خیلی نمی تواند بخوابد و باید صبح زود برود کار قصابی و کبابی را با هم انجام دهد همیشه کلافه است....


آقای نفت، خانم دولت

کسب و کار به سبک ایرانی اش واقعا دردناک است. بحث درآمد به کنار، مفید بودن کار کردن برای آدم کلی اما و اگر دارد. انگار عروس بزرگی به نام دولت بخواهد با یک بشکه نفت سیاه سوخته و خپل ازدواج کند. تمام نزدیکترهای آن و همچنین فامیلها هم هی در تدارک این عروسی باشند. از پله های مترو بالا و پایین کنند، توی ترافیک همت جلو و عقب کنند، زیر برد دانشگاه منتظر خرده فرمایشهای سر آشپز باشند، یک جوری این مراسم را مشغول باشند تا وقتی عاقد بیاید و عقدشان کند و بعد عروس و داماد کلیه ی مهمانها را برای صحنه آخر عروسی بیرون بیرون بریزد و بعدش باز هم روز از نو و روزی از نو باشد و این همه از عمر مهمانها یعنی ماهایی که توی کشورمان مهمانیم، رفته باشد فقط در زحمت صاحبخانه