آیا قیام مردم باشتین باعث انقراض مغولها شد؟

در واقع جواب سریعی برای این سوال وجود ندارد. مثل تمام تجربه هایی که ما در دوره معاصر از سر میگذرانیم مجموعه ی اتمسفر موجود باعث اضمحلال یک تمدن میشوند و عوامل این چنینی مانند قیام اهالی یک روستای کوچک در سبزوار به نام باشتین، علت العلل نیست و فقط یک ماشه -trigger - در بروز یک اتفاق تاریخی خواهد شد.

البته عوامل مهم زیر هم در از بین رفتن مغلولها نقش داشت :

1. بحران جانشینی و اختلافات داخلی:

پس از مرگ هلاکوخان، مسئله جانشینی و رقابت‌های داخلی میان نخبگان مغول باعث اختلافات بسیاری شد که دولت مرکزی را تضعیف کرد.

2. فشارهای اقتصادی و مالی:

سیستم مالی مغول‌ها به مرور زمان ناکارآمد شد. هزینه‌های جنگی و مدیریتی بالا بودند و منابع مالی به اندازه کافی برای پشتیبانی از کلیه هزینه‌ها در دسترس نبودند.

نظریه محبوب: مغولها کم کم در تمدن ایرانی حل شدند. 

3. شورش‌ها و قیام‌های محلی:

از جمله قیام سربداران، این قیام‌ها نشان‌دهنده نارضایتی عمومی از حکومت مغول بود و موجب تضعیف قدرت مرکزی آنها شد. شورش‌های مشابهی نیز در مناطق دیگر ایران و همچنین در سرزمین‌های چینی و اروپایی اتفاق افتاد.

4. فروپاشی ساختار اجتماعی و نظامی:

نظام اجتماعی و ساختاری قبایلی مغول‌ها پس از استقرار در مناطق مختلف، کارآیی خود را از دست داد. نبود انضباط و ساختار منسجم در نظامی‌گری آنها را آسیب‌پذیر کرد.

5. ظهور قدرت‌های محلی و منطقه‌ای:

با تضعیف مغول‌ها، نیروهای محلی و منطقه‌ای قدرت گرفتند. مثلاً تیمور لنگ در شرق و حکومت‌های محلی در غرب ایران شروع به گسترش نفوذ خود کردند.